AV HAYVANINI
ÖLDÜRMENİN DIŞINDA BİR MAKSAT İLE TUTMASINA DAİR
[1283] Bize Said, İbn
Cüreyc'den haber verdi, onun Atadan rivayetine göre, bir güvercini ayağına takılmış
bir şeyi kurtarmak üzere bir kimse yakalasa ve güvercin ölse, Ata: Bundan
dolayı ona bir şey düştüğü kanaatinde değilim, dedi.
Şafii dedi ki: Böyle
diyen aynı zamanda şu hallerde de böyle söyler: Eğer güvercini ne olursa olsun
bir şeyden kurtarmak için, -mesela bir kediden, bir yırtıcı hayvandan, içine
sıkışmış olduğu bir duvar kovuğundan kurtarmak için yahut da zehirli bir hayvan
tarafından sokulmuş olup onu tedavi etmek maksadıyla bir tiryak (panzehir) ya
da başka bir şey içirse ve yakalamasının asıl sebebi, zarar veren şeyi ondan
uzaklaştırmak olsa yahut da ona fayda verecek bir iş için onu tutsa- ceza
ödemez. Ayrıca: Her av hayvanı hakkında da bu böyledir, dedi.
Şafii dedi ki: Bu
ihtimal dahilinde bir kanaattir. Bununla birlikte bir kimse:
Bunu yapan kişi onun
cezasını öder. İsterse onun iyiliğini istemiş olsun. Çünkü onun eli ile telef
olmuştur derse, bu da ihtimali olan bir açıklamadır. Allah elbette en iyi
bilendir.
[1284] Bize Said, İbn
Cüreyc'den haber verdiğine göre, o Ataya dedi ki: Döşeğimin üzerinde bulduğum
bir güvercin yumurtası hakkında ne dersin? Ata:
Onu yatağından
uzaklaştır, dedi. İbn Cüreyc dedi ki: Ataya dedim ki: Eğer bu yumurta, evin
sofasında yahut da evde bunun gibi kenarda bir yerde ise dedim o: Onu oradan
atma, dedi.
[1285] Bize Said,
Talha'dan haber verdi o, Atadan şöyle dediğini rivayet etti:
Mekkeli güvercin
yumurtasını ve yavrusunu evinden dışarıya çıkarma.
Şafii dedi ki: Bu bir
görüştür ve ben bu görüşü alıyorum. Eğer evinin dışına çıkartırsa ve telef
olursa, tazminatını öder. Bu da muhtemel bir açıklamadır. Çünkü bir kimsenin o
yumurtayı kırmayacaksa, onu döşeğinden uzaklaştırma hakkına sahiptir.
Güvercinleri oradan taşımak suretiyle kaldırmasından ötürü (yumurta) bozulursa,
ona fidye düşmez. Bir diğer ihtimale göre, yumurtayı oradan kaldırmak sebebiyle
bozulursa ona fidye düşer. Bu kanaati kabul eden şunu da söyler: Güvercin
döşeğinin üzerine düşse, o da onu oradan uzaklaştırmak istese, döşeğinden
uzaklaştırması sebebiyle telef olsa, bundan dolayı ona fidye düşer. Nitekim
Ömer (r.a.)de güvercini ridasından uzaklaştırmak isteyince, bu uzaklaştırması
sebebiyle telef olduğundan fidyesini vermişti.
[1286] Bize Said, İbn
Cüreyc'den haber verdi o, Atadan şöyle dediğini rivayet etti: Çekirge ya da ed-deba
(küçük çekirge) senin yolunun tamamını kapatmış olsa, sen ondan bir türlü
korunamıyar ve gidecek bir yer bulamadığın için onun ölümüne sebep olursan,
sana bir tazminat düşmez.
Şafii dedi ki: Eğer onu
çiğnersen demek istiyor, ama yolun dışında onu bizzat öldürecek olursan zorunlu
olarak onun tazminatını ödersin.
Şafii dedi ki: Onun bu
görüşü döşekten uzaklaştırılan yumurta hakkındaki görüşünü andırmaktadır.
Bununla birlikte yaptığım bu açıklamaların hepsinin Ömer b. el-Hattab'ın
güvercini ridasından uzaklaştırmak isterken, bir yılanın o güvercini telef
etmesi sebebiyle fidyesini ödemesi şeklindeki uygulamasına yapılmış bir kıyas
olabilir.
Sonraki için tıkla: